Entzun duzue inoiz «alfabetatze zibikoa”? bizitza publikoan eta prozesu demokratikoetan modu eraginkor eta arduratsuan parte hartzeko beharrezkoak diren ezagutza eta trebetasunei dagokie. Eta alfabetatze zientifikoa? pertsona batek kontzeptu eta prozesu zientifikoak ulertzeko duen gaitasuna da, eta, horri esker, zientziarekin eta teknologiarekin lotutako gaiei buruzko erabaki informatuak har ditzake. Era berean, «alfabetatze fisiko» (physical literacy) kontzeptua ere badago, hain ezaguna ez den arren, erabakigarria baita. Alfabetatze fisikoak jarduera fisikoaren hainbat alderdi, hala nola, gaitasun fisikoa, eguneroko portaerak, ezagutza eta ulermena, motibazioa eta konfiantza, gero eta gehiago garatzea eskatzen du, bizitza aktiboa eta osasungarria errazteko.
![](https://athlonblog.com/wp-content/uploads/2024/05/pexels-goumbik-296302.jpg?w=1024)
Ezinbestekoa da adin-talde bakoitzaren lehentasunetara eta beharretara egokitzen diren jarduera fisikoa egiteko aukerak egotea, eta, horrez gain, pertsonak konpetente, informatuta eta motibatuta sentitzea jarduera fisiko osasungarrietan parte hartzeko. Haurren eta gazteen kasuan, jarduera fisikoak onura aitortuak ditu. Osasunaren Mundu Erakundeak horietako batzuk nabarmendu ditu.
Baina zertarako Alfabetatze fisikoa? Hainbat azterlanek azpimarratzen dute alfabetatze fisiko ona duten haurrak trebetasunez eta konfiantzaz mugi daitezkeela egoera fisiko ugaritan. Beren ingurune fisikoa interpreta dezakete, mugimendu-beharrei aurrea har diezaiekete eta erronkei modu sortzaile eta eraginkorrean erantzun diezaiekete.
Bestalde, alfabetatze fisikoaren maila handia garatu ez dutenek jarduera fisikoa saihesteko joera dute, beren gaitasun fisikoetan konfiantza gutxi dute eta ez dute jarduera fisiko egituratuetan parte hartzeko motibaziorik. Ebidentzia zientifikoak iradokitzen du alfabetatze fisikoa ebaluatzeak eta garatzeak lagun dezakeela ulertzen zergatik haur batzuek besteek baino gehiago parte hartzen duten jarduera fisikoetan. Helburua epe labur, ertain eta luzera bizitza aktiboagoa eta osasungarriagoa sustatzea da. Alfabetatze fisikoaren maila ona izatea funtsezko faktore gisa identifikatu da osasun optimoa mantentzeko. Ikerketa askok alfabetatze fisiko ona ongizate fisiko eta psikosozial hobearekin, gorputz-osaera egokiarekin, gaitasun fisikoaren maila egokiarekin, arteria-presio osasungarriarekin eta bizi-kalitate hobearekin lotzen dute.
![](https://athlonblog.com/wp-content/uploads/2024/05/pexels-tima-miroshnichenko-5916181.jpg?w=1024)
Eta zergatik ez dugu ikasketa-planetan sartzen? Gaur egun, Lehen Hezkuntzan eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan gutxieneko irakaskuntzak ezartzen dituen legediak ez du alfabetatze fisikoa edo motorra barne hartzen, baina bai alfabetizazio zibikoa, zientifikoa eta digitala. Bestela esanda, ez dago alfabetatze fisikoaren erreferentziarik gorputz-hezkuntzako ikasketa-planetan, ezta curriculumeko beste dokumentu batzuetan ere. Hala ere, gorputz-hezkuntza funtsezkoa da alfabetizazio fisikorako; izan ere, testuinguru ezin hobea eskaintzen du mugimen-trebetasunak eta trebetasun kognitiboak garatzen dituzten, bizimodu osasungarriak sustatzen dituzten, autoestimua eta konfiantza hobetzen dituzten eta talde-lana eta lankidetza sustatzen dituzten programa inklusiboetarako. Gainera, hezkuntza-curriculumean alfabetatze fisikoa barne hartzen duen diziplina anitzeko ikuspegi batek eragin nabarmena izan dezake. Eskola-ingurunearen bitartez, kontzeptu hori familiei transferi dakieke, gazteei alfabetatze fisikoaren prozesuan lagunduz eta etxean nahiz komunitatean bizimodu osasungarriak duen garrantzia indartuz.
![](https://athlonblog.com/wp-content/uploads/2024/05/pexels-kampus-8954912.jpg?w=1024)
Laburbilduz, gizarte alfabetatu batek komunikazio eta bizikidetza egokia lortzeko aukera gehiago ditu. Era berean, fisikoki alfabetatutako gizarte batek jarduera fisikoa egitea erraz dezake eta bere onurak kideen artean zabal ditzake, biztanleria aktiboagoa eta osasungarriagoa sustatuz. Alfabetatze fisikoa txikitatik sustatzea funtsezkoa da guztiok bizitza oso eta osasungarriaz gozatzeko aukera izango dugun etorkizuna eraikitzeko.
________________________________________
Neritzel Albisua Kaperotxipi
Jarduera Fisikoa eta Kirolen Zientzietan Doktorea.
‘Red Española por una infancia activa y saludable’ko kidea